Zespół Hornera to opisana po raz pierwszy w 1869 roku przez szwajcarskiego okulistę Friedricha Hornera grupa objawów okulistycznych, wynikających z uszkodzenia unerwienia współczulnego gałki ocznej i okalających ją mięśni. Choroba ta dotyka nie tylko ludzi, ale również psy oraz koty. O ile samo rozpoznanie schorzenia zwykle nie stwarza większego problemu i weterynarze szybko są w stanie je zdiagnozować, o tyle trudniej jest wskazać główne przyczyny jego wystąpienia.
Objawy zespołu Hornera
Zespół Hornera (Horner syndrome, HS) objawia się najczęściej następującymi objawami:
- opadnięcie górnej powieki (ptosis),
- wciągnięcie gałki ocznej w głąb oczodołu (endophtalmus),
- zwężenie źrenicy (miosis),
- rozszerzenie naczyń górnych (vasodilatatio),
- wypadnięcie trzeciej powieki.
Choroba występuje u wszystkich kotów, bez względu na ich rasę czy wiek. Objawy zespołu Hornera pojawiają się nagle i zwykle dotyczą tylko jednej strony głowy. Diagnozuje się ją stosunkowo często. W gruncie rzeczy jest to zaburzenie układu nerwowego, które daje objawy typowo okulistyczne. Z tego punktu widzenia choroba nie jest groźna. Nie powoduje ona zaburzeń widzenia, chyba że trzecia powieka wypadła na tyle mocno, że zasłania część oka oraz pola widzenia. Objawy mogą być jednak dla kota uciążliwe i zwyczajnie zmniejszą jego komfort życia.
Co wywołuje zespół Hornera u kotów?
Zespół Hornera może mieć różne podłoża. Najczęściej wywołują go tępe urazy szyi i guzy zlokalizowane w klatce piersiowej, śródczaszkowo oraz w okolicach rdzenia kręgowego. Ponadto, grupa wyżej opisanych objawów może pojawić się jako skutek zapalenia ucha środkowego lub wewnętrznego, ropni okołowierzchołkowych zębów, chorób zakaźnych i odkleszczowych, niedoczynności tarczycy, cukrzycy, zespołu Cushinga oraz zmian zwyrodnieniowych. Jak zatem widać, lista potencjalnych powodów pojawienia się zespołu Hornera jest bardzo długa. Stąd też wynika trudność wskazania podłoża tego schorzenia. By skutecznie je wyleczyć, konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych, które jednoznacznie wskażą, co doprowadziło do pojawienia się charakterystycznych objawów okulistycznych.
Niestety, zdarza się, że niemożliwie jest przeprowadzenie pełnej diagnostyki wykluczającej ewentualnie powiązanie objawów ze wszystkimi możliwymi stanami chorobowymi, które je wywołują. Wówczas mówi się o tzw. idiopatycznym zespole Hornera.
Diagnostyka zespołu Hornera
Wskazanie przyczyny wystąpienia zespołu Hornera determinuje rodzaj terapii, jakiej powinien zostać poddany kot. Weterynarz w tym celu powinien poznać dokładnie całą historię chorobową zwierzęcia, a następnie przeprowadzić podstawowe badanie kliniczne oraz okulistyczne. Na dalszym etapie konieczne jest wykonanie testów farmakologicznych, badania otoskopowego, RTG klatki piersiowej i kręgosłupa, tomografu komputerowego, rezonansu magnetycznego szyi oraz szeregu innych dodatkowych badań, które mają na celu rozwiać wszelkie wątpliwości co do podłoża choroby. Diagnostyka powinna wskazać, gdzie doszło do uszkodzenia drogi nerwowej zaopatrującej gałkę oczną, a także co do tego defektu doprowadziło.
Jak leczy się zespół Hornera?
Leczenie zespołu Hornera u kotów zależy od wykrytej przyczyny schorzenia. W pierwszej kolejności należy bowiem wyeliminować główny problem, który doprowadził do uszkodzenia drogi nerwowej i tym samym do pojawienia się objawów okulistycznych. Dopiero na dalszym etapie możliwe staje się zniwelowanie problemów z oczami (tu także metoda leczenia zależy od stopnia zaawansowania objawów – wdraża się wówczas odpowiednie środki farmakologiczne lub przeprowadza zabiegi chirurgiczne). Zdarza się, że wyeliminowanie przyczyny zespołu Hornera doprowadza do samoistnego ustąpienia objawów w czasie od tygodnia do około czterech miesięcy. Ważne jednak, by w tym czasie być w stałym kontakcie z weterynarzem prowadzącym. W przypadku leczenia bardziej skomplikowanych przyczyn schorzenia, należy uzbroić się w cierpliwość. Jeśli zdiagnozowany został idiopatyczny zespół Hornera, wówczas stosuje się leczenie objawowe.
Artykuł powstał przy współpracy z Centrum Okulistyki Weterynaryjnej EyeVet – https://eyevet.pl/pl
